Corticoid là một loại thuốc có nhiều ứng dụng trong y học, từ điều trị viêm, dị ứng đến các bệnh tự miễn. Tuy nhiên, khi sử dụng không đúng cách hoặc lạm dụng, corticoid có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, trong đó suy tuyến thượng thận là một biến chứng nguy hiểm.
Tuyến thượng thận và vai trò của nó trong cơ thể
Tuyến thượng thận là một cặp tuyến nhỏ nằm phía trên mỗi quả thận, đóng vai trò sản xuất các hormone quan trọng, bao gồm:
- Hormone Cortisol: Điều hòa đường huyết, huyết áp, phản ứng viêm và kiểm soát stress.
- Hormone Aldosterone: Kiểm soát cân bằng muối và nước trong cơ thể.
- Hormone Androgen: Ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe sinh sản.
Cortisol, một trong những hormone quan trọng nhất, được sản sinh tự nhiên bởi tuyến thượng thận. Khi cơ thể sử dụng corticoid từ bên ngoài (thuốc), việc sản xuất cortisol tự nhiên của tuyến thượng thận sẽ bị ức chế. Nếu sử dụng corticoid trong thời gian dài, tuyến thượng thận có thể không còn khả năng hoạt động bình thường, dẫn đến suy tuyến thượng thận.
Xem thêm: 8 dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu bạn nên biết
Suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid
Suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid là tình trạng tuyến thượng thận không còn khả năng sản xuất đủ lượng hormone cần thiết, đặc biệt là cortisol, để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Điều này xảy ra khi corticoid được sử dụng không đúng cách, chẳng hạn như:
- Sử dụng corticoid kéo dài mà không giảm liều từ từ.
- Sử dụng corticoid với liều cao hơn so với chỉ định của bác sĩ.
- Tự ý ngừng corticoid đột ngột sau khi dùng trong thời gian dài.
Suy tuyến thượng thận là một tình trạng nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
1. Lạm dụng Corticoid dài hạn
Corticoid là một loại thuốc mạnh, thường được sử dụng để điều trị các bệnh lý như:
- Viêm khớp dạng thấp.
- Lupus ban đỏ.
- Hen suyễn, viêm mũi dị ứng.
- Các bệnh da liễu như viêm da cơ địa, vảy nến.
Tuy nhiên, khi sử dụng corticoid trong thời gian dài, cơ thể sẽ trở nên phụ thuộc vào nguồn cung cấp cortisol từ thuốc, khiến tuyến thượng thận không còn sản xuất hormone tự nhiên.
2. Ngừng Corticoid đột ngột
Khi người bệnh ngừng sử dụng corticoid đột ngột sau thời gian dài điều trị, tuyến thượng thận không thể phục hồi ngay lập tức, dẫn đến thiếu hụt cortisol trầm trọng.
3. Sử dụng Corticoid không theo chỉ định
- Tự ý sử dụng thuốc corticoid để giảm đau, trị dị ứng hoặc làm trắng da.
- Sử dụng các sản phẩm chứa corticoid không rõ nguồn gốc, đặc biệt là các loại mỹ phẩm.
Triệu chứng suy tuyến thượng thận do lạm dụng Corticoid
Khi tuyến thượng thận bị suy giảm chức năng, cơ thể sẽ xuất hiện nhiều triệu chứng, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
Triệu chứng nhẹ:
- Mệt mỏi kéo dài.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Chán ăn, buồn nôn.
- Hạ huyết áp, chóng mặt khi đứng lên.
- Da sạm màu hoặc xỉn màu.
Triệu chứng nghiêm trọng:
- Cơn suy thượng thận cấp: Đây là tình trạng cấp cứu y tế với các triệu chứng:
- Đau bụng dữ dội.
- Buồn nôn, nôn mửa nghiêm trọng.
- Hạ huyết áp đột ngột, có thể dẫn đến sốc.
- Mất ý thức hoặc ngất xỉu.
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Corticoid ức chế hệ miễn dịch, khiến người bệnh dễ bị nhiễm khuẩn hoặc nấm.
Xem thêm: 6 dấu hiệu cảnh báo chức năng gan suy yếu
Hậu quả của suy tuyến thượng thận do lạm dụng Corticoid
Suy tuyến thượng thận không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm:
- Giảm năng lượng, khó tập trung vào công việc.
- Mất ngủ, lo âu và trầm cảm.
- Suy giảm khả năng miễn dịch, dễ bị bệnh.
- Sốc suy thượng thận: Tình trạng nguy hiểm có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
- Rối loạn nội tiết: Suy tuyến thượng thận kéo dài có thể ảnh hưởng đến các hormone khác trong cơ thể, gây rối loạn kinh nguyệt, vô sinh.
- Loãng xương: Corticoid làm giảm mật độ xương, đặc biệt ở người cao tuổi.
Suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid là một tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu sử dụng thuốc đúng cách. Đừng tự ý sử dụng corticoid mà không có chỉ định của bác sĩ, và luôn tuân thủ hướng dẫn sử dụng để bảo vệ sức khỏe. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải các triệu chứng bất thường sau khi dùng corticoid, hãy tìm đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
—
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA 5 SAO HÀ NỘI
Địa chỉ: Số 288 đường Hồ Tùng Mậu – Phú Diễn – Bắc Từ Liêm – Hà Nội
Nhắn tin: m.me/phongkham5saohanoi
Fanpage: https://phongkham5saohanoi
Hotline: 19001271
Tiktok: Phòng Khám Đa khoa 5 Sao Hà Nội
