Sau mỗi đợt mưa lũ, môi trường sống của người dân thường bị đảo lộn: nước ngập úng, rác thải, xác động vật và chất thải sinh hoạt trôi nổi khắp nơi. Đây chính là “mảnh đất màu mỡ” để các loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng phát triển, khiến bệnh truyền nhiễm bùng phát mạnh mẽ. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.
Nguyên nhân khiến bệnh truyền nhiễm dễ bùng phát sau mưa lũ
Khi mưa lũ kéo dài, hệ thống nước sinh hoạt bị ô nhiễm nghiêm trọng do nước lũ cuốn theo bùn đất, rác thải, xác động vật và chất thải sinh hoạt. Nước bẩn chứa hàng triệu vi sinh vật gây bệnh như E.coli, Salmonella, Leptospira, virus đường ruột hay các loại ký sinh trùng khác có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống, vết thương hở hoặc qua niêm mạc.
Bên cạnh đó, môi trường ẩm ướt và thiếu ánh nắng mặt trời là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển mạnh, khiến bệnh truyền nhiễm dễ lây lan nhanh chóng. Côn trùng như ruồi, muỗi, gián cũng hoạt động nhiều hơn, đóng vai trò trung gian truyền bệnh từ rác thải, xác động vật sang người.
Một nguyên nhân khác là do tình trạng người dân phải tập trung tại các khu trú tạm thời, nơi điều kiện vệ sinh và không gian sống hạn chế. Việc sinh hoạt chung, ăn uống chung làm tăng nguy cơ lây chéo bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng. Ngoài ra, hệ thống y tế ở vùng bị ảnh hưởng thường bị quá tải hoặc gián đoạn, khiến việc kiểm soát dịch bệnh gặp khó khăn, tạo điều kiện cho bệnh lan rộng.
Các bệnh truyền nhiễm thường gặp sau mưa lũ
Trận mưa lũ đi qua thường để lại môi trường ẩm ướt, nước bẩn và côn trùng sinh sôi. Đây là điều kiện lý tưởng cho nhiều loại bệnh truyền nhiễm tái phát hoặc bùng phát thành dịch. Dưới đây là những bệnh thường gặp:
1. Bệnh tiêu chảy cấp
Đây là bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất sau mưa lũ. Khi nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm bởi vi khuẩn tả, lỵ, E.coli hoặc virus đường ruột, người bệnh sẽ bị tiêu chảy nhiều lần trong ngày, mất nước, mệt mỏi, thậm chí trụy tim mạch nếu không bù dịch kịp thời. Trẻ nhỏ và người già là nhóm nguy cơ cao nhất do sức đề kháng yếu.
2. Nhiễm xoắn khuẩn Leptospira (bệnh leptospirosis)
Bệnh lây truyền qua da hoặc niêm mạc khi tiếp xúc với nước bẩn có nước tiểu động vật (chuột, chó, trâu bò…). Sau thời gian ủ bệnh 5–14 ngày, người nhiễm thường có triệu chứng sốt cao, đau đầu, đau cơ dữ dội, vàng da, mắt đỏ, tổn thương gan thận. Nếu không được điều trị sớm, bệnh có thể gây suy đa tạng và tử vong.
3. Viêm da mủ, nấm da
Tiếp xúc lâu trong môi trường ngập nước khiến da bị tổn thương hàng rào bảo vệ tự nhiên. Người bệnh dễ xuất hiện các nốt mụn mủ, ngứa, bong vảy hoặc viêm đỏ. Nếu không vệ sinh sạch và điều trị đúng cách, các tổn thương này có thể nhiễm trùng lan rộng, tạo điều kiện cho bệnh truyền nhiễm xâm nhập sâu vào mô dưới da.
4. Bệnh sốt xuất huyết và các bệnh do muỗi truyền
Sau mưa, nước đọng lại ở các vật dụng như lốp xe, chậu, vỏ dừa… trở thành nơi sinh sản của muỗi Aedes aegypti. Đây là trung gian truyền bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết, Zika, viêm não Nhật Bản. Biểu hiện thường gồm sốt cao, đau đầu, nhức mỏi, phát ban hoặc chảy máu dưới da. Nếu không được theo dõi và điều trị, bệnh có thể dẫn đến sốc nguy hiểm.
5. Bệnh viêm đường hô hấp
Thời tiết ẩm lạnh sau mưa, cộng thêm nấm mốc và khói bụi, khiến đường hô hấp dễ bị kích thích. Các bệnh truyền nhiễm như cảm cúm, viêm họng, viêm phế quản hoặc viêm phổi có thể tái phát, đặc biệt ở trẻ em, người già và người có bệnh mạn tính. Triệu chứng gồm ho, sốt, đau họng, khó thở, nếu kéo dài cần được thăm khám sớm để tránh biến chứng nặng.
Ảnh hưởng của bệnh truyền nhiễm đến sức khỏe cộng đồng
Bệnh truyền nhiễm không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cá nhân mà còn tác động sâu rộng đến toàn xã hội. Khi bệnh lan rộng, nhiều người bị mất sức lao động, khiến năng suất sản xuất sụt giảm và đời sống kinh tế địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các cơ sở y tế dễ rơi vào tình trạng quá tải, nhân lực y tế bị kiệt sức do phải tiếp nhận và điều trị quá nhiều bệnh nhân cùng lúc.
Không chỉ vậy, bệnh truyền nhiễm còn tạo ra tâm lý hoang mang, lo lắng trong cộng đồng, đặc biệt khi dịch bệnh bùng phát nhanh và kéo dài. Với các nhóm dễ tổn thương như người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền, hậu quả có thể rất nặng nề – từ biến chứng lâu dài cho đến nguy cơ tử vong. Ngoài thiệt hại về sức khỏe, xã hội còn phải gánh chịu chi phí lớn cho việc kiểm soát, cách ly, khử khuẩn và khôi phục môi trường sau dịch.
Cách phòng ngừa bệnh truyền nhiễm sau mưa lũ
Sau thiên tai, việc chủ động phòng tránh bệnh truyền nhiễm là vô cùng quan trọng. Các chuyên gia y tế khuyến cáo nên thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:
Đảm bảo nguồn nước sạch
Sau mưa lũ, nguồn nước sinh hoạt thường bị ô nhiễm nặng nề, vì vậy việc đảm bảo nước sạch là yếu tố tiên quyết để ngăn ngừa bệnh. Người dân cần chủ động đun sôi nước trước khi uống hoặc dùng cho chế biến thực phẩm.
Trong trường hợp nguồn nước bị nhiễm bẩn nghiêm trọng, nên sử dụng viên khử khuẩn hoặc máy lọc nước đạt chuẩn. Ngoài ra, cần vệ sinh bể chứa, thùng chứa định kỳ và không để nước đọng lâu ngày vì đây là nơi mầm bệnh dễ phát triển.
Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống
Việc giữ vệ sinh cá nhân giúp hạn chế sự lây lan của các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm. Cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Nhà cửa, sân vườn, khu vực sinh hoạt nên được dọn dẹp, thu gom rác thải đúng cách. Đặc biệt, không để nước tù đọng quanh nhà, tránh tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi và lây truyền bệnh.
Ăn chín, uống sôi và bảo quản thực phẩm đúng cách
Sau mưa lũ, nhiệt độ và độ ẩm tăng cao khiến thực phẩm dễ ôi thiu. Người dân cần nấu chín kỹ thức ăn, tuyệt đối không sử dụng đồ ăn để qua đêm hoặc có mùi lạ. Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh hoặc nơi khô ráo, tránh nhiễm khuẩn chéo giữa thức ăn sống và chín. Việc đảm bảo an toàn thực phẩm không chỉ giúp tránh bệnh tiêu chảy mà còn ngăn ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm khác.
Phòng bệnh do muỗi và côn trùng truyền
Muỗi, ruồi, gián và các loại côn trùng là trung gian truyền nhiều bệnh nguy hiểm. Sau mưa lũ, người dân nên dọn sạch các vật dụng chứa nước như chậu, xô, vỏ lon, lốp xe. Đậy kín nắp chum, bể, hố ga và phun thuốc diệt muỗi định kỳ theo hướng dẫn của cơ quan y tế. Khi ngủ, nên dùng màn, mặc quần áo dài tay và có thể sử dụng thêm kem chống muỗi để bảo vệ bản thân.
Tăng cường sức đề kháng và tiêm phòng đầy đủ
Một cơ thể khỏe mạnh sẽ là hàng rào tự nhiên giúp chống lại bệnh truyền nhiễm. Người dân nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất. Uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tập luyện thể dục nhẹ nhàng để nâng cao thể trạng.
Ngoài ra, cần tiêm phòng đầy đủ các loại bệnh truyền nhiễm theo khuyến cáo của Bộ Y tế, đặc biệt là các mũi vắc xin phòng bệnh tả, thương hàn, cúm, viêm gan A để bảo vệ lâu dài.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Sau mưa lũ, cơ thể rất dễ bị nhiễm các loại bệnh truyền nhiễm mà nhiều người thường chủ quan. Việc nhận biết sớm những dấu hiệu bất thường giúp tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
- Khi bạn hoặc người thân bị sốt cao liên tục, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường.
- Khi tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày kèm theo dấu hiệu mất nước như khát nhiều, khô môi, tiểu ít hoặc không tiểu.
- Khi có triệu chứng ho khạc đờm vàng, khó thở, đau ngực – dấu hiệu cảnh báo viêm phổi hoặc bệnh viêm đường hô hấp nặng.
- Khi xuất hiện nổi mẩn đỏ, ngứa, viêm da hoặc sưng tấy không rõ nguyên nhân.
- Khi cảm thấy mệt mỏi bất thường, chán ăn, vàng da hay đau nhức cơ thể.
Nếu xuất hiện bất kỳ biểu hiện nào trong số đó, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, xét nghiệm và điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán sớm giúp phát hiện và kiểm soát bệnh truyền nhiễm, ngăn ngừa biến chứng nặng hoặc lây lan trong cộng đồng. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc áp dụng các mẹo dân gian khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ.
Sau mưa lũ, nguy cơ bùng phát bệnh truyền nhiễm là không thể xem nhẹ. Việc chủ động phòng tránh, duy trì vệ sinh và đi khám sớm khi có biểu hiện nghi ngờ là chìa khóa bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cả cộng đồng.
Xem thêm: Hướng dẫn phòng tránh các dịch bệnh có thể xảy ra sau mưa lũ
—–
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA 5 SAO HÀ NỘI
Địa chỉ: Số 288 đường Hồ Tùng Mậu – Phú Diễn – Bắc Từ Liêm – Hà Nội
Nhắn tin: m.me/phongkham5saohanoi
Fanpage: https://phongkham5saohanoi
Đường dây nóng: 0968.458.511 – 0969.255.561
Tiktok: Phòng Khám Đa khoa 5 Sao Hà Nội
