Dậy thì sớm ở trẻ đang trở thành một vấn đề ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất mà còn tác động đến tâm lý và cuộc sống của trẻ nhỏ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về dậy thì sớm ở trẻ, từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, đến cách xử lý để giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc và bảo vệ con em mình.
Dậy thì sớm là gì?
Dậy thì sớm là tình trạng cơ thể trẻ bắt đầu phát triển các đặc điểm sinh dục thứ cấp (như mọc lông, phát triển tuyến vú, hoặc thay đổi giọng nói) trước độ tuổi bình thường. Thông thường, dậy thì bắt đầu ở độ tuổi:
- Bé gái: 8-13 tuổi.
- Bé trai: 9-14 tuổi.
Nếu các dấu hiệu dậy thì xuất hiện trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai, thì đó được coi là dậy thì sớm.
Dậy thì sớm chia làm hai loại chính:
- Dậy thì sớm trung ương (tiến triển qua trục não bộ – tuyến yên – buồng trứng hoặc tinh hoàn): Đây là loại phổ biến nhất, xảy ra khi hormone kích thích dậy thì (gonadotropin) được sản sinh sớm.
- Dậy thì sớm ngoại vi: Ít phổ biến hơn, không liên quan đến hormone gonadotropin mà do các tuyến khác (như tuyến thượng thận) hoạt động bất thường.
Nguyên nhân nào gây ra dậy thì sớm ở trẻ?
có nhiều yếu tố khác nhau dẫn đến tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Một số nguyên nhân chính có thể bao gồm:
- Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy nếu cha mẹ hoặc người thân trong gia đình có tiền sử dậy thì sớm, nguy cơ trẻ cũng bị dậy thì sớm sẽ cao hơn.
- Cân nặng và dinh dưỡng: Béo phì và chế độ ăn không lành mạnh là một trong những yếu tố hàng đầu gây dậy thì sớm. Trẻ thừa cân có xu hướng sản xuất hormone estrogen (hormone giới tính nữ) trong cơ thể cao hơn, dẫn đến kích thích quá trình dậy thì.
- Tác động môi trường:
Tiếp xúc với hóa chất: Một số hóa chất như phthalates, BPA (chất nhựa), hoặc thuốc trừ sâu có thể ảnh hưởng đến hormone của trẻ.
Thực phẩm chứa hormone tăng trưởng: Ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc hoặc chứa hormone tăng trưởng có thể kích thích dậy thì sớm.
- Vấn đề sức khoẻ:
U não hoặc bất thường ở não: Một số trường hợp hiếm gặp, tình trạng dậy thì sớm được gây ra bởi khối u hoặc tổn thương ở vùng dưới đồi.
Rối loạn tuyến giáp hoặc tuyến thượng thận: Những bất thường ở các tuyến này có thể dẫn đến việc sản xuất hormone quá mức.
- Tác động tâm lý và môi trường xã hội: Những trẻ sống trong môi trường căng thẳng, bị lạm dụng hoặc thiếu sự chăm sóc từ gia đình cũng có nguy cơ dậy thì sớm cao hơn.
Nhận biết dậy thì sớm ở trẻ qua các dấu hiệu
Xem thêm: Bệnh viêm tai giữa ở trẻ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Dấu hiệu chung:
- Tăng trưởng chiều cao vượt mức trong thời gian ngắn.
- Mùi cơ thể thay đổi, giống như người lớn.
- Tâm lý thay đổi: Trẻ dễ cáu gắt, buồn bã hoặc có những dấu hiệu của tuổi dậy thì.
Dấu hiệu ở bé trai:
- Tăng kích thước tinh hoàn và dương vật.
- Mọc lông vùng kín và lông mặt.
- Giọng nói trầm hơn.
- Phát triển cơ bắp: Trẻ trai có xu hướng tăng khối lượng cơ nhanh chóng.
Dấu hiệu ở bé gái:
- Phát triển tuyến vú: Đây là dấu hiệu dễ nhận thấy nhất, thường xuất hiện đầu tiên.
- Mọc lông vùng kín và lông nách.
- Kinh nguyệt sớm: Một số trẻ có thể bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt trước 8 tuổi.
- Thay đổi vóc dáng: Trẻ gái có xu hướng phát triển chiều cao nhanh chóng nhưng có thể dừng phát triển sớm hơn các bạn cùng lứa.
Nên làm gì khi trẻ bị dậy thì sớm?
Khám chuyên khoa
Khi phát hiện dấu hiệu dậy thì sớm, phụ huynh nên đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa nội tiết nhi hoặc nhi khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Các phương pháp chẩn đoán có thể bao gồm:
- Siêu âm, chụp X-quang xương để đánh giá sự phát triển xương.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hormone.
Điều trị dậy thì sớm
Việc điều trị dậy thì sớm thường phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng:
- Sử dụng thuốc: Thuốc GnRH (gonadotropin-releasing hormone) có thể được sử dụng để làm chậm quá trình dậy thì.
- Điều trị nguyên nhân gốc rễ: Nếu dậy thì sớm do u hoặc rối loạn tuyến, cần can thiệp phẫu thuật hoặc điều trị bệnh lý liên quan.
Điều chỉnh lối sống
- Dinh dưỡng hợp lý: Hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chứa hóa chất và tăng cường bổ sung rau xanh, trái cây.
- Duy trì cân nặng ổn định: Tránh để trẻ bị thừa cân hoặc béo phì.
- Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại: Đảm bảo đồ chơi, thực phẩm và các sản phẩm trẻ sử dụng đều an toàn.
Dậy thì sớm ở trẻ là một vấn đề cần được các bậc phụ huynh quan tâm đúng mức. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, tìm hiểu nguyên nhân và có kế hoạch xử lý kịp thời sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần. Hãy luôn đồng hành cùng con, tạo môi trường sống lành mạnh và yêu thương để con có thể vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng nhất.
—-
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA 5 SAO HÀ NỘI
Địa chỉ: Số 288 đường Hồ Tùng Mậu – Phú Diễn – Bắc Từ Liêm – Hà Nội
Nhắn tin: m.me/phongkham5saohanoi
Fanpage: https://phongkham5saohanoi
Hotline: 19001271
Tiktok: Phòng Khám Đa khoa 5 Sao Hà Nội
